تاریخ انتشار: ۱۴۰۱/۰۵/۰۲
نقش نرم افزار ERP در تولید انبوه
تولید انبوه یکی از روش‌های تقریبا جدید تولید است. این روش را اولین بار «هنری فورد»، بنیان‌گذار شرکت خودروسازی فورد آمریکا به صنایع معرفی کرد و باعث ایجاد تحولی عظیم در روش‌های تولید شد. در این روش تمام کارگران یک وظیفه‌ی کاملا مشخص و شفاف داشتند. برای مثال در شرکت فورد یک نفر فقط مسئول جای‌گذاری درها بود، دیگری چرخ‌ها را جا می‌زد، فرد دیگری به نصب پنجره‌ها مشغول بود و... . مزیت مهم این روشِ تقسیم کار این بود که افراد بعد از مدتی در کاری که انجام می‌دادند خبره می‌شدند و بهره‌وری‌شان در آن به‌شدت بالا می‌رفت. اما روی دیگر سکه خستگی آن‌ها و افزایش نرخ خروج از کار بود.
با گذشت زمان و ورود فناوری به کارخانه‌ها کم‌کم ربات‌ها جای کارگران را در خطوط تولید گرفتند و نرم‌افزارها برای مدیریت دقیق و صحیح فرایندها پا به میدان گذاشتند. رفته‌رفته این روش تولید جای خود را بین صنایع تولیدی باز کرد و به موازات آن نرم افزارهایی برای بهبود مدیریت فرایندهای آن به بازار معرفی شدند. مهم‌ترین این نرم‌افزارها، نرم افزار ERP است. در این نوشتار می‌خواهیم ارتباط و نقش نرم افزار ERP در تولید انبوه را بدانیم و با اصلی‌ترین ویژگی‌های این روش تولیدی آشنا شویم.
ویژگی‌های تولید انبوه
در این بخش از نوشتار به بررسی ویژگی‌های اصلی تولید انبوه می‌رویم. ویژگی‌هایی که خاص این روش تولید است و آن را از سایر روش‌ها جدا می‌کند. تولید انبوه مانند هر روش تولید دیگری مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و مزایا و معایب خاص خود را دارد. در ادامه هرکدام را جداگانه بررسی می‌کنیم. اگر بخواهیم خیلی کوتاه و مختصر به بررسی ویژگی‌های اصلی روش تولید انبوه بپردازیم باید به این‌ها اشاره کنیم:
تولید انبوه تقسیم کار کارکنان را به جزئی‌ترین و شفاف‌ترین شکل ممکن مشخص می‌کند. در کارخانه‌های امروزی و پیشرفته بخش زیادی از کارها و فرایندها توسط ماشین‌ها و خطوط تولید مکانیزه جلو می‌روند. البته که همین ماشین‌آلات هم نیاز به برنامه‌ریزی دقیق برای پیشبرد کارها دارند. تولید انبوه برای هر دوبخش تولید، چه بخش مکانیزه و چه انسانی، برنامه‌ریزی دقیق و جزئی دارد. در تولید انبوه وظایف کوتاه، دقیق و روشن‌اند و هرکس به روشنی می‌داند باید چه کاری انجام دهد. نرم افزار ERP هم با حضوری فعال در این بخش به برنامه‌ریزی منابع، به‌خصوص منابع انسانی کمک‌های شایانی می‌کند. در بخش‌های بعدی همین نوشته با آن‌ها آشنا می‌شویم.
تولید انبوه جریان روان تولید را تسهیل می‌کند. جریان تولید انبوه یک فرایند دایم و همیشگی‌ست که تمام مراحل در هماهنگی کامل باهم پیش روند. در این روش کالای ساخته‌شده در هر مرحله باید در بهینه‌ترین زمان ممکن به مرحله بعدی برود و در عین حال با مراحل قبل و بعد از خودش در هماهنگی کامل باشد. در واقع اگر جریان روان تولید در این روش متوقف شود تمام درآمد و سود سازمان با خطر روبرو می‌شود. فعال نگه‌داشتن خط تولید در تولید انبوه مهم‌ترین کاری است که مدیران و برنامه‌ریزان تولید باید در نظر داشته باشند.
اولویت اصلی تولید انبوه استانداردسازی فرایندها و محصولات است. خروجی تولید انبوه تعداد زیادی کالا و محصول مشابه است. برای تولید در حجم بالا، تولید انبوه به فرایندهایی نیاز دارد که کاملا بهینه شده باشند. انحراف از فرایندها و برنامه‌های تولید باعث ایجاد ضررهای زیادی هم در بعد زمانی و هم مالی می‌شود. انحراف از برنامه باعث از کار افتادن جریان تولید انبوه می‌شود و با توجه به این‌که اصلی‌ترین منبع درآمد و سود صنایعی که از تولید انبوه استفاده می‌کنند همین جریان مداوم تولید است.
تغییر در تقاضا، آفت تولید انبوه. حقیقت این است که تولید انبوه خیلی به نیاز بازار توجه نمی‌کند. محصولات در این روش تولیدی در حجم بالا تولید، انبار و به بازار ارایه می‌شوند. حال فرض کنید میزان تقاضا برای کالایی خاص در بازار افت کند. هزینه‌های انباشته تولید و انبار محصولاتی که مشتری ندارند به‌زودی از هزینه‌های تولید محصول بالاتر می‌رود.
هزینه‌های بالای راه‌اندازی خط تولید انبوه. برای راه‌اندازی خط تولید انبوه نیاز به ماشین‌ها و ابزارهای زیاد و پیچیده‌‌ای دارید. این نیاز باعث می‌شود هزینه‌های اولیه راه‌اندازی این خط تولید به‌شدت بالا برود. خرید خطوط تولید و ماشین‌آلات مکانیزه، تعداد زیاد نیروی انسانی مورد نیاز، آموزش این نیروها و آماده‌سازی زمین و سازه و... هزینه‌های اولیه و راه‌اندازی خط تولید انبوه را بسیار بالا می‌برد. البته با راه افتادن چرخ تولید و فروشِ محصولات کم‌کم نرخ بازگشت سرمایه سرعت می‌گیرد و هزینه‌های اولیه را جبران می‌شود.
نقش ERP در کمک به تولید انبوه
تولید انبوه جنبه‌های پیدا و پنهان بسیاری دارد. مدیریت فرایندهای آن و برنامه‌ریزی دقیق برای بخش‌های مختلف آن نیازمند زمان و انرژی زیادی است. برنامه‌ریزی‌ای که با استفاده از روش‌های دستی امکان‌پذیر نیست و با نرم‌افزارهای معمولی هم چندان موفقیت‌آمیز پیش نمی‌رود. از اواسط دهه ۵۰ میلادی حضور نرم افزارها در صنایع کم‌کم محسوس شد. صنایع هوافضا و خودروسازی نخستین صنایعی بودند که استفاده از روش‌های نرم افزاری و سیستم‌های کامپیوتری را آغاز کردند.
نرم افزارهایی که به کمک تولید آمدند ابتدا روش‌های برنامه‌ریزی MRP و MRP II را دیجیتالی کردند. با گذشت زمان و پیشرفت فناوری نرم افزاری جامع‌تر به بازار معرفی شد به نام ERP که مخفف (Enterprise Resource Planning) است. این نرم افزار یک راهکار جامع سازمانی بود که هدفش کمک به تمام کسب‌وکارها بود و تمرکزش فقط روی صنایع تولیدی نبود. اما صنایع تولیدی همچنان بیشترین بهره را از این نرم افزار و مزایای آن می‌برند. ERP با یکپارچگی‌ای که برای سازمان به‌همراه دارد در قدم اول داده‌های سازمان را یکپارچه می‌کند. در قدم دوم برنامه‌ریزی را تسهیل می‌کند و در قدم سوم و شاید مهم‌ترین قدم، داده‌ها و اطلاعات را در سراسر سازمان تحلیل می‌کند و در قالب گزارش‌های متنوع آماری، تحلیل و توصیفی ارایه می‌دهد. نرم افزار ERP که به ابزار پایش و مدیریت فرایندهای تولید مجهز شده نیز می‌تواند به نیروهای عملیاتی نیز کمک کند. برنامه‌ریزی زمان نت و پایش درلحظه ماشین‌آلات تنها بخشی از توانمندی‌هایی‌ست که این نرم افزار دارد و آن را در اختیار صنایع می‌گذارد.
نرم افزار ERP به این روش‌ها به تولید انبوه کمک می‌کند:
- پایش آنی ماشین‌آلات و ابزارهای خطوط تولید،
- کمک به برنامه‌ریزی دقیق تولید،
- خودکارسازی برنامه‌ریزی تولید،
- کمک به مدیران تولید برای شناسایی گلوگاه‌ها،
- کمک به مدیران تولید برای شناسایی و مدیریت ضایعات،
- کمک به کاهش بهای تمام شده محصول،
- افزایش سرعت تولید،
- افزایش انعطاف‌پذیری تولید،
- بالانس خطوط تولید،
- و...
البته مزایای نرم افزار ERP برای تولید و تولید انبوه به‌شکل خاص فقط به این موارد محدود نمی‌شود. صرفه‌جویی‌های مالی و زمانی که این نرم افزار برای کسب‌وکارها به‌وجود می‌آورد خود موضوعی‌ست که در یک مقاله نمی‌گنجد. به تمام این‌ها اضافه کنید دید گسترده و عمیقی را که استفاده از گزارش‌های مختلف نرم افزار ERP برای مدیران و تصمیم‌گیران سازمان و تولید به‌وجود می‌آورد. این گزارش‌ها علاوه‌بر این‌که داده‌های دقیق آماری را در اختیار آن‌ها می‌گذارد می‌تواند با ابزارهای هوش مصنوعی و خوش تجاری خود برای مشکلات موجود راهکارهای مختلف هم ارایه کند.
سخن پایانی
استفاده از نرم افزارها در این سال‌ها تقریبا در تمام حوزه‌ها فراگیر شده است. از ارایه ساده‌ترین خدمات تا مدیریت پیچیده‌ترین فرایندها، انکار نقش نرم افزارها در زندگی شخصی و کاری شدنی نیست. عمق نیاز صنایع به نرم افزارها به‌قدری مشهود است که ممکن است روزی یک خط تولید به‌خاطر به‌روز نشدن نرم افزار از کار بایستد. نقش نرم افزار در کارخانه‌ها و صنایع تولیدی به‌اندازه‌ای مهم شده که برخی از صاحبان کسب‌وکار آن را ضلع جدید منابع تولید می‌دانند.